هرکدام از ما احتمالا زلزله را تجربه کرده‌ایم. شاید برخی نیز از این بلای طبیعی خساراتی دیده باشند. امروز در متراژ شما را با راه‌های مقاوم سازی یک ساختمان در برابر زلزله آشنا کرده‌ایم.
زلزله یک رخداد طبیعی است که هنوز بشر با تمام پیشرفت‌هایی که داشته نتوانسته وقوع آن را پیش‌بینی کند. غیرمنتظره بودن زلزله و نداشتن آمادگی پیش از وقوع آن باعث می‌شود ویرانی‌ها و خسارات جانی و مالی فراوانی به بار بیاورد. اغلب با وقوع زلزله دست و پایمان را گم می‌کنیم و در عرض چند ثانیه ممکن است همه چیز بر سرمان آوار شود.
سوای زیان‌های مالی، قطعا جبران‌ناپذیرترین خسارات، لطمه به جان مردمی است که از زلزله آسیب می‌بینند. زلزله به خودی خود در بیش از ۹۰ درصد مواقع باعث خطر جانی نمی‌شود؛ آنچه که در هنگام وقوع زلزله خطر آفرین است آوار ساختمان‌ها و سازه‌ها ست.
رعایت نکات ایمنی هنگام وقوع زلزله بسیار مهم است اما مهم‌تر از آن، رعایت اصول ایمنی در ساختوساز است که ساختمان‌هایی مقاوم در برابر زلزله داشته باشیم.
با رعایت نکاتی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم ساختمان‌ها در برابر زلزلههایی تا ۷ ریشتر مقاوم می‌شوند. اما پیش از این بهتر است بدانیم زلزله چگونه اتفاق می‌افتد تا دید بهتری نسبت به چگونگی مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر آن داشته باشیم.
زلزله چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
کره زمین از سه لایه اصلی تشکیل شده است. پوسته، گوشته و هسته. بیرونی‌ترین سطح کره زمین که ما بر روی آن قرار گرفته‌ایم پوسته است. پوسته از صفحات سنگی سختی تشکیل شده است که بر روی گوشته قابلیت حرکت و لغزش دارند. به محل تلاقی دو یا چند صفحه به هم گسل می‌گویند.
صفحات سنگی پوسته زمین ثابت نیستند و در طول سال‌ها با آرامی حرکت می‌کنند. گاهی این صفحات در محل گسل‌ها در کنار هم به صورت افقی یا عمودی به حرکت در می‌آیند. اگر صفحات برای مدتی حرکتی نداشه باشند، انرژی درونشان ذخیره می‌شود. در این حالت با حرکت شدیدتری این انرژی را تخلیه می‌کنند که باعث وقوع زلزله می‌شود.
ویژگی‌های یک ساختمان ضد زلزله
ساختمان ضد زلزله با استفاده از مصالح سبک
سبک بودن ساختمان
آجر یا بلوک‌های بتنی به علت وزن بسیار بالایی که دارند از کم‌ترین مقاومت در برابر زلزله برخوردارند. در این نوع ساختمان‌ها وقتی نیروی ناشی از زلزله آغاز می‌شود، دیوارها فرو ریخته و بعد سقف ریزش می‌کند. یک ویژگی ساختمان‌های ضد زلزله سبک بودن آن‌ها است.
به کارگیری مصالح و تکنیک‌های جدید
پیشرفت در زمینه ساختوساز و اختراع مصالح و تکنیک‌های جدید در طراحی ساختمان، تأثیر شگرفی بر مقاومت خانه‌ها در برابر زلزله می‌گذارد و می‌تواند مرگ‌و‌میر ناشی از زمین‌لرزه را به شدت کاهش دهد.
اهمیت دادن به اتصالات صحیح
یک ساختمان ضد زلزله دارای اتصالات صحیحی است که به خوبی توانایی تحمل لرزش‌های ناشی از زلزله را دارد و دیر‌تر فرو می‌ریزد. بنابراین در بیان ویژگی ساختمان‌های ضد زلزله می‌توان اتصالات صحیح را نام برد.
انعطاف‌پذیری در ساختمان
انعطاف مصالح یک ساختمان سبب می‌شود که هنگام وارد شدن فشار و وزن بالا به آن، شکستگی رخ ندهد و تغییر شکل ایجاد نگردد. یکی از مصالحی که این ویژگی را به بهترین شکل دارا است ساندویچ پانل است. ساندویچ پانل جایگزین مناسبی برای مصالح سنتی مثل آجری و سیمانی است.
نظم در ساختوساز
ویژگی مهم دیگر ساختمان ضد زلزله نظم ساختمان است؛ به این معنی که توزیع جرم، مقاومت و سختی به گونه‌ای باشد که هنگام اعمال نیروی زلزله حرکت جانبی ساختمان یکنواخت باشد. سازه‌ی منظم انرژی زلزله را به صورت یکنواخت در کل ساختمان پخش می‌کند و سبب می‌شود ساختمان به یک‌باره فرو نریزد.
داشتن نقشه اصولی و مهندسی
یک ویژگی ساختمان‌های ضد زلزله این است که طبق نقشه اصولی ساخته می‌شوند و پی ریزی آن‌ها و همچنین کلیه مراحل ساختشان به خوبی رعایت شده و تحت نظارت یک شخص متخصص است.
ساختمان ضد زلزله با اسکلت بتنی و فلزی
ساختمان با اسکلت بتنی
وقتی ساخت ساختمان با اسکلت بتن آرمه باشد، ساختمان را بتنی می‌نامند. اگر ساخت ساختمان‌های بتنی به صورت درست اجرا شود، ساختمان در برابر زلزله از خود مقاومت خوبی نشان می‌دهد. این موضوع در مناطقی که دچار زلزله شده‌اند و ساختمان‌هایی که از این نوع اسکلت‌بندی استفاده کرده‌اند، آشکارا دیده شده است؛ همچنین ساختمان‌های ضد زلزله با اسکلت بتنی در برابر آتش سوزی نیز ایمن هستند.
احتمال زنگ زدگی و زنگ خوردگی و همچنین ضعفی که اسکلت فلزی در برابر آتش سوزی دارد از معایب این نوع اسکلت بندی در ساخت ساختمان‌ها است. بنابراین بسیاری از کارشناسان استفاده از اسکلت فلزی را در ساخت ساختمان‌های ضد زلزله توصیه نمی‌کنند؛ پس تا جاییکه امکان دارد از این نوع اسکلت‌بندی استفاده نکنید. در ساخت ساختمان‌هایی که اسکلت فلزی دارند از پروفیل‌های فولادی در تیر‌ها و ستون‌های آن‌ها استفاده می‌شود. اجرای سریع و اینکه نسبت به حالت بتنی ابعاد ستون‌ها کوچک تر است و همچنین مقاومت بالای فولاد در برابر فشار و کشش از مزیت های این نوع اسکلت در ساختمان‌ها است. در ایران، اکثر ساختمان‌های مسکونی را با اسکلت فلزی و با روش جوشکاری می‌سازند. نصب و اتصال اجزای تیر، پل‌ها و ستون‌ها در اسکلت ساختمان‌های ضد زلزله با اسکلت فلزی به دو روش پیچ و مهره یا جوشکاری انجام می‌شود.
پی ریزی ساختمان ضد زلزله
فونداسیون
از جمله مهم‌ترین مواردی که در ساختمان‌سازی باید به آن توجه داشت، می‌توان به پی ساختمان و جوشکاری آن اشاره کرد. پی ساختمان از اصلی‌ترین موضوعات ساختوساز محسوب می‌شود؛ به عنوان مثال برای ساخت پی باید به میزان دقیق و حساب شده نسبت آب و سیمان را رعایت کرد اما متأسفانه کارگران ساختمانی غیرماهر و آموزش ندیده به این اصول توجه نمی‌کنند. همچنین در جوشکاری ساختمان باید از تکنسین‌های جوشکاری که دارای پروانه جوشکاری هستند استفاده کرد، اما این امر نیز در کشور ما رعایت نمی‌شود.
مقاوم‌سازی ساختمان با جداساز لرزه‌ای
امروزه دو رویکرد برای بهسازی ساختمان در برابر بارهای لرزه‌ای وجود دارد؛ یکی ساخت ساختمان‌های بسیار مقاوم که در آن اعضا در مقابل بارهای لرزه‌ای مقاومت می‌کنند، و در رویکرد دوم با استفاده از جدا ساز از ورود نیروهای لرزه ای (مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله با جداسازی لرزه ای) به اعضا جلوگیری می‌شود. در مطالب آینده شما را با جداسازها بیشتر آشنا خواهیم کرد.
بدون دیدگاه